اداره کل دامپزشکی استان خراسان رضوی

توسعه و تجهیز چشمگیر آزمایشگاههای دامپزشکی

آزمایشگاه اداره کل دامپزشکی خراسان  در سال 1350 و با همت و تلاش همکاران متعهد این اداره کل شروع به کار نمود. همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی  علی رغم مشکلات اقتصادی و محدویت های سالهای اول انقلاب ،ولی با تلاش و پشتکار و تعهد کارشناسان خدوم این استان در مسیر پیشرفت فنی و علمی آزمایشگاهی رشد و توسعه بیشتری گرفت .

1.    انجام تست های تکمیلی و تاییدی تشخیص بروسلوزمانند 2ME و رایت، کشت انواع میکروب های هوازی و بی هوازی بویژه شاربن، کشت موارد سالمونلا و کلی باسیل و تعیین بایوتیپ های آن، کشت و تشخیص میکروسکوپی سل و شبه سل، تشخیص میکروسکوپی هاری از طریق تهیه گسترش و فلورسنت

2.    راه اندازی آزمایشات سرولوژی و الایزا جهت تشخیص بیماری های دام و طیور از جمله بیماری طاعون و تعیین عیار آنتی بادی در مورد بیماریهای نیوکاسل و انفلوانزای طیور راه اندازی گردید.

3.    همچنین راه اندازی آزمون های میکربی و آنالیز مواد غذایی

4.    توسعه و راه اندازی آزمایشگاههای ثابت در شهرستان هایی که دارای جمعیت دام و طیور قابل توجهی بودند و مجهز کردن آنها جهت انجام آزمایشات میکربی اولیه و سرولوژی دام و طیور و آزمون های انگلی از دیگر پیشرفت های انجام شده در سالهای بعد از انقلاب بود که امکان خدمت رسانی به دامداران کلیه شهرستان های استان را تسهیل می کرد.

5.    اینک آزمایشگاه اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی بعنوان بزرگترین آزمایشگاه شمال شرق کشور واجد همکاری علمی، تحقیقاتی با مراکز پژوهشی و دانشگاهی کشور می باشد که با تجهیزات دستگاهی به روز و نیروی فنی و مجرب و با سابقه یکی از آزمایشگاههای پیشرو در زمینه های کنترل کیفی فرآورده های خام دامی  و تشخیص عوامل بیماریزای دام، طیور و آبزیان بوده و دارای فعالیت  استانی ، منطقه ای و کشوری می باشد

6.    تعداد24 آزمایشگاه فعال دامپزشکی در بخش خصوصی مشهد و شهرستان ها مشغول به فعالیت هستند که بعضا آزمایشگاه های تخصصی با کادر فنی آموزش دیده می باشند که با ارزیابی و ممیزی انجام شده توسط گروه ممیزی اداره کل دامپزشکی، موفق به دریافت گواهی آزمایشگاه همکار شده اند. این امر زمینه خدمت رسانی بیشتر و در دسترس تر را برای دامداران و تولید کننده ها، فراهم می نماید.

7.    آزمایشگاه شیر این استان یکی از فعال ترین آزمایشگاه کنترل کیفی شیر در کشور می باشد که قابلیت انجام کلیه آزمون های استاندارد شیر را دارا می باشد.

8.    بخش باقیمانده های این آزمایشگاه با دارا بودن تجهیزاتی همچون دستگاهGC – GC MASS- HPLC –ATOMIC , .. بعنوان یکی از مجهزترین آزمایشگاه های باقیمانده ها در کشور فعالیت خود را همزمان با مرکز ملی تشخیص در سال1382 شروع و در زمینه پایش باقیمانده دارو، سموم ، فلزات سنگین و هورمون ها بعنوان آزمایشگاه ملی و استانی و منطقه ای در طرح های پایش کشور فعالیت چشمگیری را داشته است. بمنظور  ارتقای سطح بهداشت جامعه و در راستای سیاست دفتر نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی کشور مبنی بر کنترل کیفیت، آزمون های تعین باقیمانده  آنتی بیوتیک ها ،سموم و فلزات سنگین در کل فراورده های خام دامی در آزمایشگاه باقیمانده های این اداره در کلیه فرآورده های خام دامی اندازه گیری و تعین مقدار می گردد.

9.     مرگ و میر ناگهانی دامها در اثر مسمومیت همیشه از موارد شکایتی و زیان بار دامی است که به اداره کل دامپزشکی و آزمایشگاههای تشخیصی ارجاع داده می شود. روش رایج  شناسایی سموم از بافت روش TLC می باشد. اما با ارتقائ سطح علمی و تجهیزاتی آزمایشگاه سم شناسی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی به دستگاههای تخصصی مانند GC MASS  شناسایی نوع مسمومیت و عامل مرگ و میر مشکوک در دامها برای اولین بار در دامپزشکی با روش قطعی و دقیق مانند نمونه های انسانی در پزشکی قانونی با دستگاه GC MASS  قابل انجام می باشد.

10.    آزمایشگاه کنترل کیفی دارویی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی از سال85 در زمینه انجام آزمایشات تعیین میزان ویتامین و فلزات در نمونه های مکمل دام و طیور ، متیونین و سایر آزمون های میکربی و شیمی مرتبط قابلیت انجام آزمون را دارد . همچنین با توجه به ظرفیت این آزمایشگاه و با تجهیز و آموزش لازم در زمینه سایر آزمون های شیمی دارویی مورد درخواست مرکز تشخیص امکان راه اندازی و انجام آزمون وجود دارد. شناسایی و تعیین مقدار و درصدخلوص ویتامین های محلول در چربی  مانند ویتامین  A. K. E. D3... و ویتامین های محلول در آب مانند گروه B COMPLEX: B1, B2, B3. B5, B6, B9, B12 & C…

11.    شناسایی داروهای غیرمجاز داروهایی نظیر کلرامفنیکل و فورازولیدون  و تایید آن براساس دستورالعمل USP و شناسایی موارد تقلب دارویی از دیگر فعالیت های انجام شده با استفاده از  دستگاه HPLC در بخش دارویی این آزمایشگاه می باشد.
انجام کلیه آزمونهای اولیه و تاییدی در جهت شناسایی باقیمانده دارو ها و آنتی بیوتیکها  در این نمونه ها و سایر نمونه های کنترلی و ادواری با روش  PREMITEST .FPT. ELISAو HPLC نقش مهمی را در جهت ارتقای سطح بهداشت جامعه داشته است.

12.    تعیین با قیمانده هورمون ها مانند کلنبوترول، DES و ...، رنگ و مواد شیمیایی مانند مالاشیت گرین، هیستامین  در فرآورده های خام دامی از دیگر فعالیت های انجام شده در این آزمایشگاه می باشد.

13.    در بخش تشخیص آزمایشگاه های سرولوژی شامل آزمایشگاه الیزای دام و طیور و آزمایشگاه HI می باشد که کلیه آزمون های سرولوژی مورد نیاز تشخیصی و انجام طرح های پایش کشوری و استانی و منطقه ای را انجام می دهد.

14.    انجام کلیه آزمون های تشخیصی میکروبی از جمله شاربن ، شاربن علامتی، بروسلا، سالمونلا  با تعیین سروتیپ های آن ، شناسایی عوامل میکربی بیماریهای طیور، ماهی و زنبور عسل، عوامل ورم پستان و عوامل سقط مانند ردیابی لیستریا، بروسلا، کمپیلوباکتر، عوامل قارچی، سالمونال و ای کولای و ... در نمونه های مرضی ارسالی از سراسر کشور و استان های همجوار  ، همچنین نمونه های صادرات پشم ، مو و وت بلو از موارد اختصاصی در این آزمایشگاه می باشند.

15.    شناسایی و تعیین تیتر سرمی  یا شناسایی آنتی ژن در  بیش از 28 نوع بیماری دام ، طیور و آبزیان با استفاده از روش ELISA مانند  MS, MG, AI, ND, IBD, IBV, REO, CAV,AE, FL, ARh, EDS, AL در طیور و  IBR-IPV, FMD, Q FEVER, PPR, BVD, BLV, ENTEROTOXEMIA, ROTAVIRUS, BRUCELLA, MYCOBACTERIUM PARA T. در دام  و VHSV در ابزیان می باشد.

16.    آزمایشگاه هیستوپاتولوژی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی یکی از تخصصی ترین آزمایشگاه های پاتولوژی دامپزشکی کشوراست  که علاوه بر آزمون تست های رایج پاتولوژی. از روش تشخیصی ایمونوهیستوشیمی (IHC) برای تشخیص سل گاوی و انسانی، استفاده می کند.

17.    آزمایشگاه بیولوژی ملکولی این استان جزء اولین آزمایشگاههای راه اندازی شده استانی است که از سال 1382 مشغول به فعالیت شده است .باتوجه به پتانسیلهای استان و دارا بودن تجهیزاتی شامل دستگاه Real Time PCR، دو دستگاه ترموسایکلر Gradiant PCR و دو دستگاه ترموسایکلرمعمولی همچنین وجود نیروی های  متخصص در  این رشته،  این بخش یکی از تخصصی ترین آزمایشگاه های استانی در زمینه آزمایشهای ملکولی می باشد  که بیش از 140 تست  مختلف تشخیصی را با روش های ملکولی بصورت روتین انجام وهمچنین تا کنون بیش از 40 طرح پژوهشی تحقیقاتی ودانشگاهی را به انجام رسانده است .

•    ازمایشات اختصاصی جهت شناسایی انواع  بیماریهای طیور ، دامی وآبزیان ، عوامل سقط جنین ، تشخیص نوع حیوان ، تعیین توالی دوره ای ژنوم ویروس تب برفکی و  PPR ارزیابی  و انالیز فیلوژنتیک جهت بررسی تغییرات احتمالی ویروس از طریق ارسال نمونه های مشکوک مورد نظر به شرکت های معتبر در زمینه تعیین توالی وسپس آنالیزهای مربوطه با استفاده از نرم افزارهای اختصاصی در این آزمایشگاه  صورت می گیرد.

•    آزمون های تشخیص بیماری های طیور شامل آنفلوانزای تایپ A و تحت تایپ های 5، 7 و 9، گامبورو، برونشیت عفونی سویه های Qx,4.91,M41,D279، نیوکاسل)  سویه های  Velogenic ,Avelogenic ) سالمونلا و مایکوپلاسما ساینوویه و گالی سپتیکوم ( MG,MS)با روش های RT-PCR و Real Time RT-PCR ،

•    تشخیص بیماری آبزیان شامل: لکه سفید میگو ، بیماریهای ویروسی آبزیان شامل ویروسهای VHS, IHN, SVC,VNN, KHV, Irido virus ،بیماریهای باکتریایی استرپتوکوک اینیه ،یرسینیا راکری، لاکتو باسیلوس گارویه

•    آزمون های تشخیص بیماری های دام  ( نشخوارکنندگان بزرگ ، کوچک ، اسب سانان، سگ سانان )شامل: تشخیص ویروس تب برفکی ، تشخیص تیپ O ، تیپ A  ، تیپ Asia1 ، تیپ Sat2 ، جنس و گونه بروسلا  ملی تنسیس  و گونه بروسلا  ابورتوس ، سویه واکسن  REV1 وسویه واکسن  RB51 ، جنس موربیلی ویروس شامل طاعون گاوی و دیستمپر و طاعون نشخوارکنندگان کوچک ، ویروس PPR ، پستی ویروس ها شامل ویروس های عامل BVD و Border . تشخیص عامل  Border و ویروس BVD تیپ 1 و تیپ 2  ، ویروس عامل لوکوز ، تشخیص ویروس عامل بیماری IBR ، ویروس عامل آکابان ، عامل تب سه روزه ، ویروس Canine distemper ، پارو ویروس تیپ 2 سگ ، انگل لیشمانیا ، انگل خونی تایلریا ، ویروس اکتیمای واگیر، جنس Capri Pox Virus ، Yersinia entrocolitica ، لیستریا مونوسیتوژن ، سالمونلا و بطور اختصاصی سالمونلا اینتریتیدیس و  تیفی موریوم، تشخیص کمپیلوباکتر، و اشرشیا کلی O157  و Campylobacter Coli &  Campylobacter jejuni لپتوسپیرا، نئوسپورا کنینوم  و توکسوپلاسما گوندی ،عامل آگالاکسی، عامل پلوروپنومونی واگیر گوسفند و بز ،MCF  و عامل یون ، عوامل تنفسی پاستورلا مالتی سیدا و منهمیا همولایتیکا ،عامل تریپاموزوم اوانسی ( سورا ) در اسب، کلامیدیا ابورتوس و پسیتاسی و عامل کوکسیلا برونتی،اسپرژیلوس نایجر در نمونه های سقط جنین

•    آزمون های تشخیص بیماری های زنبور عسل شامل :تشخیص نوزما آپیس،  نوزما سرانه ، تشخیص لوک امریکایی و اروپایی در زنبور عسل به روش

PCR
•    تشخیص نوع گوشت به روش Multiplex PCR  مانند تشخیص گوشت گاو،  اسب، الاغ، خوک، گاومیش، گوسفند، بز،مرغ، شتر، بوقلمون، شترمرغ با روش های PCR و Real Time PCR تشخیص گوشت سگ به روش  PCR  تعیین

•    جنسیت گوشت نر  وماده بودن (cattle,Sheep,Goat) تشخیص گوشت اهلی یا وحشی در خصوص گوسفند وبز و

•    تشخیص گوشت ماهی در تقلبات و گربه ماهی به عنوان ماهیان حرام گوشت  و بقایای ماهی در نمونه های مختلف با روش PCR می باشد که در حال حاضر قابلیت انجام آن در آزمایشگاه اداه کل دامپزشکی خراسان رضوی وجود دارد.

18.    دراین آزمایشگاه تعداد 26 نفر کارشناس و کمک کارشناس مشغول به کار می باشند که تعداد 11  نفر با مدرک PHD یا مشغول به تحصیل در مقطع PHD  ، تعداد 6 نفر با مدرک دکتری عمومی دامپزشکی ، تعداد 6 نفر دارای مدرک کارشناسی و کارشناس ارشد می باشد و ساختمان جدید این آزمایشگاه در سه سالن مجزا با مساحتی بالغ بر 900  متر مربع با تهویه و سیتم گرمایش مرکزی در سال1389 با بهره گیری از مشاوران تخصصی، ساخته و به بهره برداری رسیده است.