اداره کل دامپزشکی استان خراسان رضوی

دکتر علی صفر ماکنعلی، معاونت بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور: در زمانی که ما در سازمان دامپزشکی کشور به طور جدی  به دنبال قانع کردن افراد،  گروه ها و سیستم های متعدد کشوری برای اجرای برنامه کنترلی  برون رفت آنفلوانزای فوق حادپرندگان کشوری  در سال ۱۳۹۶ بودیم تا براساس برنامه برون رفت تهیه شده  بتوانیم  تلفات را در حدود ۱۵ میلیون قطعه متوقف و خسارات ناشی از آن را به حداقل برسانیم و از واردات و مصائب آن کشور را مصون بداریم شرایطی به وجود آمده  بود که کشورهای متعدد از جمله جمهوری قزاقستان تمایل خود را برای صادرات تخم مرغ مصرف خانوار از کانال های متعدد اعلام می کردند  و در این راستا صرفا در یک دوره زمانی تقریبا دو ماهه  سه بار مسئولان قزاقستانی با طی مراحل قانونی با سازمان دامپزشکی کشور پس از تقاضا های مکرر و موافقت سازمان دامپزشکی کشور جلسات فنی متعددی برگزار برگزار کردند که در این زمینه سازمان دامپزشکی کشور خواسته های ملی ایران را نیز در متن و بطن توافق گنجانید و نهایتا به توافقات بسیار  مهمی از جمله توافق دامپزشکی کشور قزاقستان برای  صادرات تلیسه از مبداء جمهوری اسلامی ایران به مقصد کشور قزاقستان رسیدیم .

یکی دیگر  از توافقات دوجانبه صادرات تخم مرغ مصرف خانوار از مبداء کشور قزاقستان به ایران و بالعکس بود از آن جایی که یکی از اهداف راهبردی وزارت جهاد کشاورزی  و سازمان دامپزشکی کشور اجرای توافقات دوجانبه ی برابر با کشورهای طرف مذاکره است با نمایندگان کشور قزاقستان از دیدگاه بهداشتی به توافقاتی رسیدیم که بر مبنای یکی از اجزاء توافق صادرکنندگان ایرانی و صادر کنندگان قراقستانی بتوانند بر اساس شرایط بازار با گواهی بهداشت دامپزشکی صادره  توسط دامپزشکی دولتی خود وارد بازارهای کشورهای همدیگر بشوند  به نحوی که هم ایرانیان و  هم قزاقستانی ها بتوانند محصولات خود را در کشورهای همدیگر عرضه کنند. در این نشست ها ی فنی یکی از موارد مورد تقاضای سازمان دامپزشکی کشور دریافت و ارائه  برنامه ملی  کنترل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان کشور قزاقستان بود . مسئولین دامپزشکی کشور قزاقستان به این تقاضای ما پاسخ مثبت و نهایتا در مدت زمان کوتاهی به تعهد خود عمل و برنامه ملی کنترل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان خود را برای ما ارسال کردند که در زیر جهت بهره برداری همکاران بخش های دولتی و خصوصی و تشکل ها منتشر می شود.

اطلاعات عمومی در رابطه با جمهوری قزاقستان :

قزاقستان  کشوری پهناور و با وسعت دو میلیون و هفتصد و بیست چهار هزار کیلومتر مربع نهمین کشور پهناور دنیا است و درمنطقه  آسیای میانه واقع شده، پایتخت این کشور در سال ۱۹۹۸ ازآلماتی در جنوب که بزرگ‌ترین شهر کشور است به آستانه در شمال منتقل شد. جمعیت قزاقستان ۱۷ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر، زبان‌های رسمی آن قزاقی و روسی و واحد پول آن تنگه است. قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است و تراکم جمعیتی کمی دارد.  آستانه، پایتخت کنونی قزاقستان شهری است بسیار سرد و بادخیز که دمای هوا در زمستان در آن به منفی ۴۰ درجه می‌رسد.

صنعت طیور در جمهوری قزاقستان :

قزاقستان برنامه خاصی برای صنعت طیور طراحی و در حال عملیاتی کردن آن  است. در سال ۲۰۱۳ کشور قزاقستان دویست و بیست و یک هزار تن  تخم مرغ مصرف خانوار  تولید می کرده و رتبه ۴۳ در تولید تخم مرغ دنیا را داشته و و در همان سال مقدار ۱۱۶ هزار تن نیز گوشت مرغ تولید کرده است بر اساس برنامه صنعت طیور هدف این کشور این است که تا سال ۲۰۲۰ تولیدات خود را در این زمینه به دو برابر سال ۲۰۱۳  افزایش دهد .

وضعیت اپیدمیولوژیکی آنفلونزای فوق حاد پرندگان  در جمهوری قزاقستان

*در تاریخ ۱۲ ماه مه ۲۰۱۵ میلادی  وقوع بیماری آنفلونزای پرندگان در دو  قطعه پلیکان‌های وحشی Dalmatian در پارک حفاظت‌شده دولتی آکژایک در شهر آتی‌رائو در منطقه آتی‌رائو، به ثبت رسید.

*در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷، وقوع این بیماری در ۲ قطعه قوهای وحشی در شهر آکتائو، منطقه مانجیستائو ثبت شد.

در کشور قراقستان درگیری های طغیانی و بحرانی بنام  آنفلوانزا فوق حاد پرندگان متعاقب واکسیناسینون نداشته و در اوج بحران آنفلوانزا در منطقه و در کشور ما  به دنبال صادرات تخم مرغ تولیدی خود بوده است .

برنامه واکسیناسیون علیه آنفلونزای فوق حاد پرندگان در جمهوری قزاقستان

کشور قزاقستان در سال ۲۰۰۶ میلادی برنامه واکسیناسیون بر علیه آنفلونزای فوق حاد پرندگان را کشور خود عملیاتی کرد و از جمله ۶۳ کشوری بوده  که اطلاعات خود را در رابطه با عملیات واکسیناسیون به سازمان جهانی بهداشت دام در سال ۲۰۱۱ میلادی رسما اعلام کرد جدول زیر برنامه واکسیناسیون این کشور را از سال ۲۰۱۵ به بعد نشان می دهد

یک نوع واکسن غیرفعال امولسیفیه علیه آنفلونزای فوق حاد پرندگان در قزاقستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع واکسن توسط موسسه علمی و تحقیقاتی ایمنی مواد بیولوژیک وابسته به کمیته علمی وزارت آموزش و علوم جمهوری قزاقستان تولید می شود.

طبق برنامه ملی کنترل بیماری آنفلونزای فوق حاد پرندگان ، واکسیناسیون طیور در مناطق نزدیک به منابع طبیعی آب‌ ( برای مثال آبگیرها، دریاچه‌ها)، مسیرهای مهاجرت پرندگان وحشی، مزارع مرغ مادر و نواحی واقع در فاصله کمتر از ۲۰ کیلومتری واحد های طیور صنعتی  صورت می‌گیرد.

علاوه بر این هرساله، حجم واکسن علیه این بیماری به میزان ۱۵۰% مورد نیاز تولید می‌شود.

مطابق دستور شماره ۵۵۹/۱-۷ مورخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۴ وزیر کشاورزی جمهوری قزاقستان،  بیماری آنفلونزای فوق حاد  پرندگان در فهرست بیماری‌های دامی بسیار خطرناک قرار دارد. این دستور مقرر می‌دارد که در صورت وقوع این بیماری، ضبط اجباری و معدوم‌سازی طیور، محصولات و مواد خام با منشاء دامی ضروری است.

همچنین اقدامات دامپزشکی به منظور پیشگیری از بیماری طبق مقررات دامپزشکی مصوب دستور شماره ۵۸۷/۱-۷ مورخ ۲۹ ژوئن ۲۰۱۵ وزیر جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد و درصورت تشخیص بیماری، در محدوده مرغداری‌ها قرنطینه اعمال می‌شود. منطقه‌ای که بیماری در آن شناخته  است و نواحی اطراف به شرح ذیل تقسیم می شود:

1. منطقه آلوده،


2. منطقه حائل،


3. منطقه تحت نظارت و مراقبت (پایش)

اقدامات مربوط به حذف عامل ایجادکننده بیماری و پیشگیری از گسترش بیشتر آن در منطقه وقوع بیماری

صورت می‌گیرد. به این منظور، کل جمعیت طیور در مرغداری‌ها و در منطقه از طریق سوزاندن، معدوم

می‌شود.

۲۱ روز بعداز معدوم سازی آخرین طیور، قرنطینه و محدویت های  مرغداری‌های آلوده یا مشکوک برداشته می‌شود.

در رابطه با پیشگیری از بیماری، مطابق با راهبرد کنترل بیماری آنفلونزای فوق حاد پرندگان اقدامات ذیل

باید انجام شود: 

1. اجتناب از تماس طیور با پرندگان وحشی، به خصوص پرندگان مرغ آبی؛


2. عدم اجازه به پرندگان با وضعیت اپیزوتیکی نامعلوم جهت ورود به مرغداری‌ها؛


3. اختصاص پرسنل دائمی جهت پرورش طیور که آموزش‌های فنی و دامپزشکی را نیز دیده باشند.


4. توصیه می‌شود که با خرید روزانه یا خرید گله‌های جوان، طیور از موسسات، سازمان‌ها، مزارع، جوجه‌کشی‌هایی تهیه شود که عاری از بیماری باشد.


5. طیور همسن باید در یک سالن نگهداری شود. به هنگام استفاده از مرغداری‌های چندطبقه و به هم وابسته، حداکثر تفاوت سن طیور در سالن‌ها، در مورد طیور جوان نباید از ۷ روز و در مورد طیور بالغ از ۱۵ روز بیشتر باشد.

تشخیص آنفلونزای فوق حاد پرندگان در جمهوری  قزاقستان

تشخیص اولیه می‌تواند براساس الگوهای اولیه بیماری، علائم حاد بالینی مشخص بیماری تنفسی و تغییرات پاتولوژیکی ، صورت گیرد. با این وجود، به منظور رسیدن به یک تشخیص قطعی، مجموعه‌ای از مطالعات ویروس‌شناسی آزمایشگاهی صورت می‌گیرد.

نمونه های استاندارد  که برای آزمایشات آسیب شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد (کبد، ریه، مغز و غیره) از طیور دارای علائم حاد بالینی جدا شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. این نمونه ها  باید تازه باشد و می تواند در ۶۰- درجه سانتیگراد منجمد شود تا ویروس حفظ شود یا اینکه در محلول ۵۰% گلیسرول نگهداری شود. سرم خون در دوره‌های مختلف  بیماری از مرغ‌ها گرفته می شود تا بررسی های سرولوژیک صورت گیرد.

برای جداسازی ویروس در آزمایشگاه، روش‌های عفونی سازی جنین جوجه که مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ویروس جداشده شناسایی شود، عبارتند از: HR، H و CF

نمونه های بیولوژیک در جوجه‌های ۶۰ تا ۱۲۰ روزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

HR، Diffusion precipitation Reaction، الیزا و پی سی آر  برای تشخیص های گذشته نگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تشخیص بیماری آنفلونزای طیور به شرط تحقق موارد ذیل تایید می شود:

• هرگونه تحت گونه H5 و H7 شناسایی شود.


• وجود RNA مخصوص ویروس بسیار آسیب رسان هرگونه تحت گونه یا RNA ویروس های تحت گونه های H5 یا H7 با هر سطح آسیب زایی نمونههای آسیب شناسی


• اگر مشخص شود که آنتی بادی های آگلوتینینهای تحت گونه های H5 و H7 کشف شده به واکسیناسون مربوط نیست.

اطلاعات مربوط به برنامه مونیتورینگ پسا و اکسیناسیون آنفلونزای فوق حاد پرندگان در کشور قزاقستان

در قزاقستان، یک واکسن غیرفعال امولسیفیه علیه بیماری آنفلونزای پرندگان (همواگلوتینین تحت تایپ اچ) مصرف می شود که  این واکسن توسط موسسه علمی و تحقیقاتی ایمنی مواد بیولوژیک تولید شده است.

این واکسن به منظور ایمنی زایی پروفیلاکتیک پرندگان اهلی – جوجه، اردک، غاز و بوقلمون به کار می‌رود. این واکسن یک امولسیون همگن به رنگ سفید است. در روز بیست و هشتم، واکسن باید موجب تجمیع آنتی‌بادی‌ها علیه ویروس آنفلونزای پرندگان در حداقل ۸۰% طیور واکسینه شده، بگردد. اگر سطح ایمنی کمتر از ۸۰% باشد، واکسیناسیون مجدد با همان دوز انجام می‌شود.

کنترل کیفیت واکسن ۲ بار صورت می‌گیرد:

• توسط سازنده واکسن؛


• توسط کمیسیون تشکیل شده توسط کمیته کنترل و نظارت دامپزشکی قزاقستان در زمان تحویل به انبارهای اصلی.

 واکسن ها به صورت تصادفی به منظور انجام آزمایشات کنترل سری‌ها در مرکز ملی مرجع دامپزشکی، انتخاب می‌شوند. در همان زمان ، به هنگام تحویل واکسن، کمیسیون وضعیت تطابق زنجیره سرد (وجود ترمومتر در هر جعبه) را کنترل می کند.

در مرکز ملی مرجع دامپزشکی، واکسن برعلیه بیماری آنفلونزای پرندگان و از نظر ظاهر، وجود مواد خارجی، کپک، سالم بودن بسته بندی، غلظت یون هیدروژن، استریل بودن، کنترل ثبات امولسیون، تعیین ویسکوزیته کینماتیک، فعالیت ایمنی و آنتی ژنی (ایمنی زایی) مورد آزمایش قرار می گیرد.

به منظور تعیین سطح ایمنی، روش الیزا با پوشش ۱% طیور واکسینه شده به کار می‌رود. سطح ایمنی نباید کمتر از ۸۹٫۲% در ۳ سال آخر باشد.