اداره کل دامپزشکی استان خراسان رضوی

دکتر سعید خانزاده اظهار داشت: بیماریهای عفونی از جمله عفونت های مجاری تنفسی از اهمیت بالایی در صنعت پرورش طیور برخوردارند. طبق آمار سازمان دامپزشکی ایران (IVO) بیشترین خسارت اقتصادی در گله های گوشتی مربوط به تلفات ناشی از عوارض تنفسی است. به طور کلی پرورش طیور تجاری تحت شرایط متراکم باعث افزایش حساسیت گله نسبت به انتشار سریع عوامل عفونی و شیوع بیماری ها شده است و با تغییراتی که توسط اصلاح نژاد صورت گرفته است طول دوره پرورش کوتاه شده و فرصت کافی برای تکامل ایمنی وجود ندارد که منجر به عملکرد و تکامل ایمنی ضعیف تر در سویه های پرتولید شده است.

وی از نیوکاسل،  آنفولانزا، برونشیت، آسپرژیلوس، آبله مرغان و مایکوپلاسما بعنوان  بیماری های شایع تنفسی در مرغ و خروس ها نام برد و علائم اصلی و اقدامات پیشگیرانه سه نوع از شایع ترین بیماریها را تشریح کرد و افزود علائم بیماری های تنفسی مرغ شامل آبریزش بینی و چشم ها، تنفس خس خس، سینوس های متورم، عطسه و نفس نفس زدن می باشد.

وی افزودکنترل بیماری های عفونی در گله اگر چه با مدیریت قوی در واکسیناسیون و تجویز داروها و درمان تا حدی قابل اجرا جلوه می کند ولی کارایی روش ها در اثر ظهور سویه های جدید ویروس هایی نظیر عوامل بیماری های گامبورو، مارک و کم خونی جوجه ها تضعیف می شود و هیچگاه به حد انتظار و کفایت عمل نمی کند و اینجاست که اهمیت فاکتور دیگری که همانا امنیت زیستی است، مشخص می شود. پس می توان اینگونه در نظر گرفت که واکسیناسیون و درمان، دو ضلع مثلث محافظت هستند و ضلع سوم این مثلث را بیوسکیوریتی تشکیل می دهد. باید توجه داشت که در شرایط عملی مرغدار با اجرام و موجودات بسیار ریز و نامرئی روبرواست که این عوامل بیماریزا برای آنکه در محیط خارج از بدن بتوانند زنده بمانند و وجود دائمی داشته باشند نیاز به مخزن و یا محل ذخیره دارند. جوندگان، انواع پرندگان، حیوانات و یا مواد آلی نظیر کود، مدفوع و غیره را می توان به عنوان مخزن عوامل عفونی در طبیعت ذکر کرد که در میان مخازن اشاره شده عوامل بیماریزای طیور، گله های طیور صنعتی به عنوان مهمترین مخزن و انسان نیز به عنوان عامل انتقال عوامل بیماریزا از گله ای به گله دیگر شناخته شده است. همچنین به منظور پیشگیری و کنترل ویروس باید به منابع انتقال دهنده ویروس توجه نمود. عمده ترین منبع ویروس برای پرندگان، سایر پرندگان آلوده می باشد لذا رعایت قوانین قرنطینه ای و بیوسکیوریتی اولین خط دفاعی در مقابل هر بیماری میباشد و به منظور مقابله با ویروس از مهمترین موارد به شمار می رود.

خانزاده در ادامه به تشریح  برنامه امنیت زیستی برای کنترل عفونت پرداخت و عنوان کرد:

بیوسکیوریتی زمانی کارآمد و مؤثر خواهد بود که بتواند زنجیره عفونت را در نقطه ای قطع کند.

وی از بیماری نیوکاسل بعنوان یکی از بیماریهای فراگیر نام برد و گفت: دلیل اصلی این بیماری، ویروسی از خانواده پارامیکسو ویروس است که به سرعت بین پرندگان انتقال میابد. ویروس نیوکاسل به راحتی از طریق تماس با پرنده آلوده، ترشحات و فضولات و همینطور کفش و لباس کارکنان پرورشگاه طیور منتقل می شود.

متاسفانه این بیماری درمان نداشته و تنها راه جلوگیری از شیوع آن، واکسیناسیون به موقع است و البته درمان حمایتی در شرایط خاص تا حدودیاز شدت بیماری می کاهد.

علائم بیماری نیوکاسل پرنده ها :

این بیماری به عنوان بیماری تنفسی در طیور شناخته میشود اما در موارد حاد، به راحتی سیستم گوارش و عصبی پرنده را نیز درگیر می کند.

علائم تنفسی : تنفس با دهان باز، نفس کشیدن به سختی، تنفس سریع، شنیدن صدای سوت مانند و خس خس هنگام تنفس، سرفه و آبریزش بینی

علائم گوارشی : اسهال شدید و آبکی سبز رنگ، کاهش شدید میزان تغذیه

علائم عصبی : لرزش پاها و بدن، عدم تعادل در ایستادن، افتادگی بالها، فلجی و پیچ خوردگی گردن

 

این مقام مسئول در ادامه از ویروس آنفلوانزای طیور بعنوان  یکی از خطرناکترین، و مسری ترین بیماریهای ویروسـی در جمعییـت ماکیان نام برد که به دلیل تغییر سویه های مختلف باعث پیدایش اپیدمی میشود.   

وی گفت: این بیماری بیشتر در بین پرندگان وحشی و آبزی وجود داشته، اما پرندگان اهلی نیز در معرض آن قرار می گیرند، تلفات در این بیماری به دو صورت خفیف و شدید روی می دهد. بیماری آنفلوانزای مرغی، به انسان نیز سرایت کرده و می تواند مشکلاتی به دنبال داشته باشد، استفاده از وسایل و تجهیزات آلوده، ماشین آلات آلوده و عدم رعایت بهداشت، باعث بروز این بیماری خواهد شد.

 

علائم آنفلوانزای طیور( خفیف ) :

کاهش اشتها

کاهش تخم گذاری

عائم تنفسی

اسهال

تلفات کم

علائم آنفلوانزای شدید :

تورم سر و صورت

کبود و آبی شدن تاج و ریش

ناراحتی تنفسی شدید

ایجاد نقاط سفید و قرمز تیره بر روی پاها و تاج پرنده

خروج ترشحات خونی و قرمز رنگ از بینی

درمان آنفلوانزای مرغی و روش های آن :

متاسفانه این بیماری هیچگونه درمانی نداشته و موارد حاد آن موجب مرگ پرنده خواهد شد، در موارد خفیف استفاده از آنتی بیوتیک هاو درمانهای حمایتی ، به کند شدن روند بیماری و مقاومت بدن پرنده کمک خواهد کرد.

 

برونشیت :

بیماری برونشیت شدیدا واگیر دار بوده و از طریق هوای آلوده، بسته های غذای پرنده، پرندگان تلف شده آلوده و جوندگان به سرعت گسترش می یابد. این بیماری به تخم پرندگان نیز وارد شده و باعث تولید تخم هایی با پوسته نازک یا چروک می شود، البته جنین آلوده معمولا از تخم بیرون نمی آید.

علائم عفونت برونشیت :

ایجاد صدایی مانند سوت به هنگام تنفس

ترشحات چشم

ترشحات بینی

شنیده شدن واضح صدای تنفس و سوت به هنگام خواب

کاهش چشمگیر تولید تخم

پیشگیر و درمان بیماری برونشیت :

واکسیناسیون به موقع

استفاده از آنتی بیوتیک ها به مدت ۳ تا ۵ روز

افزایش دمای محل نگهداری

 

روش های پیشگیری و کنترل بیماری های تنفسی در پرورشگاه طیور :

شستشو و ضدعفونی تمامی تجهیزات و سالن های پرورش قبل و بعد از جوجه ریزی

ایجاد تهویه و دما و رطوبت مناسب سالن

تهیه دان مصرفی از مراکز مطمئن و بهداشتی

جلوگیری از ورود پرندگان وحشی و مهاجر به محل سالن

کنترل تردد کارکنان و تهیه لباس و کفش مناسب برای کارکنان سالن

ایجاد حوضچه ضد عفونی کننده در درب ورودی سالن

استفاده از جیره غذایی استاندارد و مولتی ویتامین تحت نظر کارشناسان

انجام واکسیناسیون به موقع و تحت نظر دامپزشک

اعلام تلفات زیاد و غیر متعارف به واحد های مربوطه

امحا اصولی و درست لاشه پرندگان تلف شده

جمع بندی :

مرگ و میر بالا و تلفات زیاد طیور توسط بیماری های تنفسی بر همه پرورش دهندگان روشن است. همانطور که در بالا ذکر شد، یکی از اصلی ترین و بهترین راه های جلوگیری از این تلفات، پیشگیری از این بیماری هاست که از اهمیت ویژه ای برخوردار است و روش های پیشگیری عمدتا مبتنی بر واکسیناسیون و اقدامات امنیت زیستی است.

واکسیناسیون به موقع و تحت نظر دامپزشکی میباشد. برخی از بیماری های تنفسی مانند آنفلوانزا و نیوکاسل، سریعا منتقل شده و امکان آلوده کردن یک منطقه عظیم را به راحتی خواهد داشت. تنها راه کنترل از برخی بیماری های طیور، انهدام پرنده های مبتلا به صورت بهداشتی بوده که این اتفاق، مانع از آسیب جدی به سرمایه پرورش دهنده خواهد شد که همه این موارد در شرایط خاص و زیرنظر شبکه دامپزشکی و مسئول فنی بهداشتی و با تاییدیه آزمایشگاهی امکان پذیر است .